8 نوامبر 2022- دانشمندان از یک روش پیوند برای درمان دیابت در موش‌های آزمایشگاهی بدون نیاز به داروهای سرکوب‌کننده ی سیستم ایمنی استفاده کردند.

این موفقیت اولین گام در توسعه ی روشی ایمن تر برای استفاده از پیوند سلولی برای درمان احتمالی دیابت نوع 1 است. به گفته ی محققان، اما این راه طولانی است و یافته‌های حاصل از مطالعه ی موش‌ها اغلب بخوبی قابل ترجمه برای انسان‌ نمی باشند.

در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های پانکراس که انسولین می‌سازند، حمله می‌کند و آن‌ها را از بین می‌برد. بدون انسولین، سلول های بدن گرسنه خواهند ماند. بنابراین افراد مبتلا به دیابت نوع 1 برای ادامه ی زندگی باید هر روز انسولین مصنوعی مصرف کنند.حتی با این درمان، حفظ سطح قند خون طبیعی برای این بیماران دشوار است و در دراز مدت، دیابت می تواند به رگ های خونی و اعصاب بدن آسیب برساند و منجر به عوارضی مانند بیماری قلبی، کلیوی و چشمی شود.

محققان مدت‌هاست که به دنبال راهی برای درمان دیابت نوع 1 با جایگزینی سلول‌های تولیدکننده انسولین هستند که سیستم ایمنی آنها را از بین می‌برد.

در مطالعات پیشین، بیماران با موفقیت پیوند سلولهای جزایر پانکراس(سلولهای تولید کننده ی انسولین) را از اهداکنندگان متوفی دریافت کرده‌اند که به آنها اجازه می‌دهد مصرف انسولین را کاهش دهند یا متوقف کنند.

دکتر پرکشا باگچاندانی، دانشجوی فوق دکتری در دانشگاه استنفورد که روی این مطالعه جدید کار می کرد، گفت: اما موانع قابل توجهی برای ایجاد این رویکرد به طور گسترده وجود دارد. مسئله اصلی این است که گیرندگان مجبورند داروهای ضد رد پیوند دریافت کنند تا از کشتن سلول های پیوند شده توسط سیستم ایمنی جلوگیری شود. این داروها می توانند عوارض جانبی متعددی از جمله افزایش خطر عفونت داشته باشند.

یک راه بالقوه برای جلوگیری از سرکوب سیستم ایمنی پس از پیوند وجود دارد و آن انجام دو پیوند است. اولین پیوند شامل سلول های بنیادی خون اهداکننده است. این سلول‌های بنیادی به سلول‌های سیستم ایمنی تبدیل می شوند، بنابراین این نوع پیوند به فرد مبتلا به دیابت چیزی شبیه به یک سیستم ایمنی «هیبرید» می‌دهد که ترکیبی از سیستم ایمنی خود و فرد اهداکننده است. سپس این سیستم ایمنی جدید باید آماده شود تا پیوند دوم یعنی پیوند جزایر را از همان اهداکننده تحمل کند.

دکتر باگچاندانی توضیح داد که مشکل این است که گیرنده باید یک رژیم کاندیشنینگ سخت را تحمل کند، از جمله پرتودرمانی با دوز بالا و شیمی درمانی برای از بین بردن سیستم ایمنی خودش. این می تواند باعث ناباروری شود و پس از پیوند مغز استخوان، این خطر وجود دارد که سیستم ایمنی اهداکننده علیه بافت بدن گیرنده اقدام کند - یک عارضه تهدید کننده ی زندگی به نام بیماری پیوند در مقابل میزبان(GVHD).

باگچاندانی گفت: از آنجایی که دیابت نوع 1 یک بیماری مزمن قابل کنترل است، توجیه چنین خطراتی دشوار است.

برای مطالعه جدید که به صورت آنلاین در 8 نوامبر در مجله Cell Reports منتشر شد، او و همکارانش یک مسیر بالقوه را برای رفع این مسائل بررسی کردند.

این شامل یک رژیم کاندیشنینگ ملایم‌ تر برای آماده‌سازی بیمار برای پیوند سلول‌های بنیادی است: تابش با دوز کم و دو آنتی‌بادی که به‌ طور انتخابی سلول‌های ایمنی را هدف قرار می‌دهند، برخلاف شیمی ‌درمانی، که عوارض گسترده‌ای را بر بدن وارد می‌کند.

به گفته باگچاندانی، این آنتی بادی ها اساساً "فضای پاکی" را برای سلول های بنیادی اهداکننده ایجاد می کنند تا خودشان را تثبیت کنند و یک سیستم ایمنی ترکیبی عملکردی ایجاد کنند.

محققان دریافتند که این رویکرد در موش های آزمایشگاهی مبتلا به دیابت، موثر است. پس از پیوند ملایم‌تر سلول‌های بنیادی، حیوانات توانستند پیوند سلولهای جزایر از همان اهداکننده را تحمل کنند، زیرا سطح قند خون آنها در نهایت عادی شد و وزنی را که به دلیل بیماری از دست داده بودند، دوباره به دست آوردند.

استر لاترس، معاون تحقیقات درJDRF، یک سازمان غیرانتفاعی که تا حدی بودجه این کار را تامین کرده است، گفت: این مطالعه زمینه را برای تحقیقات بیشتر فراهم می کند، زیرا شواهدی را برای مسیری برای ارتقاء تحمل جزایر پیوند شده بدون سرکوب سیستم ایمنی ارائه می دهد.

باگچاندانی به جنبه دیگری از این رویکرد اشاره کرد: پیوند سلول های بنیادی نه تنها ممکن است به سیستم ایمنی اجازه دهد پیوند جزایر را تحمل کند، بلکه به سیستم ایمنی کمک می کند تا خود را "بازیابی" نماید. این ممکن است از تکرار اشتباه اولیه ایمنی که در وهله اول باعث دیابت نوع 1 شده است، جلوگیری کند.

باگچاندانی گفت: مراحل بعدی شامل تحقیقات بیشتر روی موش های آزمایشگاهی است و ممکن است چندین سال طول بکشد تا این تاکتیک برای آزمایشات انسانی آماده شود.اگر در نهایت در مطالعات انسانی ایمنی و اثربخشی این رویکرد ثابت شود، هنوز موانعی در دنیای واقعی وجود خواهد داشت که باید بر آنها غلبه کرد. از جمله تهیه جزایر از انسان که بسیار دشوار است. بنابراین، محققان استنفورد در حال مطالعه ی منابع امکان پذیرتر برای جزایر، مانند رشد آنها در آزمایشگاه از یک جمعیت کوچک اولیه از سلول های جزایر هستند.

منبع:

https://medicalxpress.com/news/2022-11-scientists-gentler-cell-transplants-reverse.html